دکتر ریحانه برکتین؛ متخصص کودکان
ختنه یک عمل جراحی کوچک و ساده است که در نوزادان و شیرخواران پسر انجام شده و طی آن پوستی که روی ناحیه آلت تناسلی کودک را پوشانده است جدا می‌‌گردد، این عمل در عین ساده بودن شاید یکی از قدیمی‌ترین جراحی‌های جهان است، در بسیاری از مذاهب و ادیان انجام میشود و در دین اسلام واجب شمرده شده است.
مهمترین دلیل توصیه به ختنه این است که این عمل در کودکان پسر از بروز عفونت‌های ادراری، چسبندگی‌های مجرای ادراری و سرطان‌های ناحیه تناسلی، برخی از عفونت‌های تناسلی و همچنین سرطان دهانه رحم در همسر مردان جلوگیری می‌کند.
موارد منع ختنه در نوزادی و شیرخواری
اما در برخی موارد نیز ختنه در دوران نوزادی و شیرخواری ممنوع است و توصیه نمی‌شود، از جمله مواردی که دهانه خروجی مجرای ادراری کودک غیر از محل طبیعی خود، در زیر آلت باز میشود، در این حالت که هیپوسپادیازیس نام دارد، از پوست اضافی برای ایجاد ترمیم مجرا در محل طبیعی خود استفاده میشود، لذا بایستی ختنه و عمل جراحی ترمیمی در حدود یک سالگی و توسط ارولوژیست یا جراح اطفال انجام شود. همچنین در مواردی که کودک دچار اشکالات سیستم انعقادی و خونی شناخته شده باشد، لازم است در مورد انجام ختنه مشاوره‌های لازم صورت بگیرد.
بهترین زمان انجام ختنه
در مورد بهترین زمان انجام ختنه همچنان اختلاف نظر بسیاری وجود دارد، اما به نظر می‌‌رسد بهترین زمان برای این عمل بین یک تا سه ماهگی کودک است؛ زمانی که کودک مرحله نوزادی را طی کرده است، اغلب بدون بیهوشی عمومی و تنها با استفاده از بی‌حسی انجام میشود، در این زمان همچنین آلت تناسلی به میزان لازم رشد نموده است. از جهت دیگر هر چه سن کودک کمتر باشد، احتمال فراموشی این خاطره دردناک بیشتر خواهد بود. اما همچنین توصیه میشود که ختنه در سنین بالای دو سال به روش بیهوشی عمومی انجام گردد.
ختنه بطور معمول به دو روش انجام می‌‌پذیرد
استفاده ازحلقه: این روش، روش متداول ختنه کردن است. بدین ترتیب که یک حلقه پلاستیکی را روی نوک ناحیه تناسلی شیرخوار قرار می‌دهند و سپس با نخ گره می‌زنند و به مدت 5 تا 7 روز آن را به همین حال نگاه می‌دارند. در نتیجه پوست جلو نخ سیاه میشود و با حلقه پلاستیکی می‌افتد. این روش معمولاً قبل از سه تا چهار ماهگی کاربرد دارد.
روش سنتی یا بخیه کردن: در این روش جراحی، عروق خونی ناحیه گره زده شده و سپس مخاط و پوست آن بخیه زده می‌شوند.
هر یک از این روش‌ها ممکن است با عوارض مختلفی همراه باشند، مثلاً در روش بخیه زدن ممکن است پوست کافی در آن منطقه برداشته نشود و یا برعکس پوست ناحیه آلت تناسلی بیش از حد برداشته شود. در برخی مواقع که پوست مجرا به اندازه کافی برداشته نمی‌شود و گاهی ممکن است به جراحی مجدد نیاز باشد.
همچنین در این روش احتمال خونریزی پس از عمل و جمع شدن خون زیر پوست نیز وجود دارد. بعلاوه در صورت عدم انجام صحیح عمل ختنه ممکن است در درازمدت نوک مجرای ادراری دچار تنگی شود. گاهی استفاده غلط از دستگاه‌هایی که برای برای سوزاندن رگ‌ها به کار می‌رود نیز ممکن است موجب سوزاندن پوست کودک شود.
خون‌ریزی‌های شدید به‌خصوص در روش جراحی هم یکی از عوارض ختنه است، که البته گاهی بعلت مشکلات انعقادی خود شیرخوار می‌‌باشد. در انجام ختنه با استفاده از حلقه لازم است که اندازه حلقه‌ها متناسب با سایز آلت شیرخوار انتخاب شوند با تمام این توصیفات توصیه میشود عمل ختنه توسط پزشک مجرب در یک مرکز درمانی مجهز انجام گیرد.
مراقبت‌های پس از انجام ختنه
در ختنه به روش استفاده از حلقه، حلقه پس از حدود یک هفته می‌افتد و در این مدت کودک می‌تواند به آسانی پوشک شود. اما در روش جراحی، لازم است کودک تا چند روز پوشک نشود زیرا پانسمان از بین می‌رود. بعد از یک هفته هم می‌توان کودک را به حمام برد تا پانسمان خود به خود جدا شود. گاهی به منظور پیشگیری از بروز عفونت ها، آنتی‌بیوتیک موضعی تجویز میشود . والدین لازم است توجه داشته باشند که بعد از عمل ختنه کمی تورم و قرمزی در محل دیده میشود که طبیعی است اما در صورت تورم و یا التهاب شدید و همچنین خونریزی شدید، حتما لازم است به پزشک مراجعه نمایند.
در بیشتر موارد پزشک توصیه می‌‌نماید که چند ماه بعد از انجام ختنه، نوک مجرای ادراری با پماد ویتامین A چشمی چرب شود و تا یک ماه بعد هم مرتب ادرارکودک با آب شسته شود، تا از بروز تنگی مجرای ادرار پیشگیری شود.
